به نقل از «ایمنا»

از فارس تا کاشان؛ هنری در میان تار و پودها

تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۱۶۱۵۳

میراث ناملموس ثبت جهانی از جمله مواردی به حساب می‌آید که اگر چه بسیار آسیب‌پذیر است، اما به عاملی مهم برای پاسداری از گوناگونی فرهنگی در مقابل جهانی شدن فزاینده تبدیل شده و بر همین اساس ایران با دارا بودن ۲۴ عنوان میراث ناملموس ثبت جهانی، از جمله کشورهای مورد توجه و با ظرفیت در این زمینه است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، بنا به تعریف سازمان یونسکو میراث فرهنگی به بناها و اشیا محدود نمی‌شود و بر همین اساس است که این مفهوم دربردارنده سنت‌ها و تجلیات زنده برجای مانده از نیاکان ما نیز می‌شود که نسل به نسل و سینه به سینه به ما منتقل شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سنت‌های شفاهی، هنرهای نمایشی، اعمال اجتماعی، آئین‌ها، رویدادهای جشنی، دانش و اقدامات مربوط به طبیعت و کیهان، دانش و مهارت‌های تولید صنایع سنتی از جمله مواردی به حساب می‌آید که اگر چه بسیار آسیب‌پذیر است، اما امروزه به عاملی مهم برای پاسداری از گوناگونی فرهنگی در مقابل جهانی‌شدن فزاینده تبدیل شده و در این مسیر درک میراث فرهنگی ناملموس در جوامع مختلف به گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی کمک می‌کند و احترام متقابل به دیگر سبک‌های زندگی را ترویج می‌کند.

بر اساس این توضیحات و با توجه به اهمیت این موضوع، سازمان یونسکو در اقدامی شروع به ثبت میراث فرهنگی و معنوی بشر از تمام کشورها کرد و در ادامه این مسیر، کمیسیون‌های ملی در هر کشور ایجاد شد تا میراث ناملموسی را که حائز شرایط لازم برای ثبت و پاسداری در سطح جهانی است را به سازمان معرفی کنند و زمینه‌سازی‌های لازم برای بازدید کارشناسان یونسکو را انجام دهند؛ در ایران نیز در سال ۱۳۸۹ «مهارت فرش‌بافی فارس» به‌عنوان نخستین میراث برجسته ناملموس ایرانیان در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید و تا کنون ۲۴ عنوان از میراث ناملموس ایران (که برخی از موارد آن با دیگر کشورها نیز مشترک است) به ثبت جهانی رسیده که مرور به معرفی آن‌ها خواهیم داشت:

مهارت فرش‌بافی فارس

قالی یکی از هنرهای مهم خطه فارس است که آوازه جهانی دارد و به قالی شیراز نیز معروف است؛ تار و پود اکثر قالی‌های قدیمی فارس از پشم بافته شده و تمامی قالی‌های تولید شده این استان درهمه مراحل تولید به دست زنان هنرمند عشایر بافته می‌شود.

حائز اهمیت است که شیوه بافت این فرش‌ها در هر ایل و طایفه متفاوت بوده اما با این حال همه بافته‌های این خطه به جز گبه دورو، با دارهای افقی (زمینی) بافته می‌شود و علت استفاده از این دار خاصیت قابل‌حمل بودن آن توسط چهارپایان است؛ ابزار بافندگی فارس مانند سایر مناطق دفین، قیچی و چاقو است که چاقو جایگزین قلاب در بافته‌هایی با دارهای عمودی است.

نکته قابل توجه در این موضوع آن است که نقشه تمام بافته‌های داری این منطقه ذهنی و در طی قرن‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است؛ همچنین، هر دو نوع گره فارسی و ترکی در این منطقه رواج دارد که با توجه به ایل و منطقه موردنظر گره و نقش قالی متفاوت است.

نقش‌مایه‌هایی که بیش از همه در قالی‌های فارس به چشم می‌خورد شامل نگاره‌های مرغی و کله مرغی، نقش‌مایه‌های گیاهی، نگاره‌های بته‌ای، نقوش جانوری، سواستیکا (گردونه خورشید) انواع گل، ستارگان، شکل‌های شطرنجی، نقش‌مایه‌های دندانه دارِ برگ یا ماهی و آرایه‌های چهاربازویی میانه ترنج هستند؛ قشقایی‌ها همچنین طرح خاصی که گبه‌های شیری نامیده می‌شود را می‌بافند که در این گبه به طور معمول یک یا دو شیر یا چند شیر در ردیف‌های موازی دیده می‌شود که با توجه به اهمیت و پیشینه تاریخی، مذهبی و سنتی «نقش شیر» در این منطقه می‌توان طرح و بافت گبه های شیری را از ابداعات ایل قشقایی دانست.

با وجود تفاوت‌های طرح و بافت قالی‌های شیراز و پراکندگی ایلات ویژگی‌های مشترکی در قالی‌های این منطقه مشاهده می‌شود که از این میان می‌توان به قالب بودن سبک هندسی بر تمام نقش‌ها، عاری بودن زمینه اکثر قالی‌ها از لچک، غلبه رنگ‌های پخته و تیره به رنگ‌های روشن و بافت نرم و شل اشاره کرد.

قالی فارس در سال ۲۰۱۰ در فهرست میراث فرهنگی و معنوی بشر یونسکو ثبت شده است.

مهارت‌های سنتی قالیبافی در کاشان‌

شهر کاشان در دوران شاه عباس کبیر مرکز بافت قالی‌های درباری بود و به دستور شاه کارگاه‌های قالی‌بافی در این شهر برپا شد؛ قالی‌های ابریشمی، نقره باف و زرباف که به نام قالی شاه عباس معروف است به این محل نسبت داده می‌شود. به طور کلی از لحاظ تاریخی قالی کاشان به دو دوره تاریخی طلایی و یک دوره که پس از تعطیلی حدود دو قرن کارگاه‌های قالیبافی این شهر آغاز به کار کردند تقسیم می‌شوند.

قدیمی ترین قالی‌های کاشان را متعلق به قرن یازدهم هجری می‌دانند؛ همچنین این قرن را عصر طلایی صنایع کاشان نامیده‌اند.

از ویژگی‌های فرش کاشان، بافت بسیار ریز و ظریف است و همین ویژگی باعث می‌شود نقش‌های به کار رفته حالت برجسته داشته باشند.

حائز اهمیت است که زمینه اکثر قالی‌ها لاکی با حاشیه‌هایی به رنگ سرمه‌ای است و با وجود اینکه امروزه قالی کاشان در اندازه و ابعاد مختلفی بافته می‌شود، شهرت آن به علت بافت قالی در ابعاد سجاده‌ای است؛ همچنین طرح‌هایی که در قالی کاشان استفاده می‌شود از طرح‌های قالی‌های اصفهان اقتباس شده، که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به ترنج، محراب، گلدانی و درختی، شکارگاه، بته جقه‌ای، سجاده‌ای و فرش پنج پر اشاره داشت.

رنگرزی نخ‌ها یکی از صنایع دستی مرتبط با قالیبافی کاشان است که به صورت گیاهی انجام می‌شود و پوست گردو، پوست انار و برگ انگور از جمله گیاهانی است که برای رنگرزی پشم‌ها استفاده می‌شوند.

لازم به ذکر است قالی کاشان در سال ۲۰۱۰ میلادی به فهرست میراث فرهنگی و معنوی بشر یونسکو افزوده شده است.

کد خبر 730391

منبع: ایمنا

کلیدواژه: یونسکو میراث جهانی یونسکو کمیسیون ملی یونسکو ایران ثبت جهانی یونسکو سازمان جهانی یونسکو سازمان یونسکو ثبت میراث جهانی یونسکو فرش بافی استان فارس گردشگری جاذبه های گردشگری قالیبافی کارگاه قالیبافی نقشه قالی بافی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق میراث ناملموس میراث فرهنگی قالی کاشان قالی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۱۶۱۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کلاهبرداری ۱۹۰ میلیارد تومانی با وعده خرید خودرو/ ۶ نفر دستگیر شدند

ایسنا/فارس فرمانده انتظامی استان فارس از دستگیری ۶ نفر خبر داد که با وعده‌های فریبنده خرید و تامین خودرو، ۱۹۰ میلیارد تومان از شهروندان شیرازی کلاهبرداری کرده بودند.

سردار رهام بخش حبیبی امروز، ۶ اردیبهشت‌ماه با اعلام این مطلب گفت: در پی مراجعه تعدادی از شهروندان به پلیس آگاهی و اعلام اینکه چند نفر با راه‌اندازی شرکت خودرو غدیر اسپادانا و مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی و خرید و فروش خودرو، مبلغ ۱۹۰ میلیارد تومان را از آنان کلاهبرداری کرده‌اند که بررسی موضوع به صورت ویژه در دستور کار پلیس قرار گرفت.

وی افزود: ماموران انتظامی در بررسی‌های اولیه مطلع شدند که مدیران شرکت مذکور با توجه به تبلیغات گسترده در شبکه‌های مجازی، افراد زیادی را اغفال و اقدام به ثبت نام خودرو و اخذ وجه نقد نموده‌اند و پس از مدتی به علت عدم توان در عمل به تعهدات، متواری می‌شوند.

فرمانده انتظامی استان فارس ادامه داد: ماموران پلیس امنیت اقتصادی استان تحقیقات خود را آغاز و مطلع شدند که ۳ نفر از متهمان به شهرستان کاشان متواری شده‌اند و ۳  نفر از آنان نیز در شیراز هستند.

حبیبی تصریح کرد: ماموران پلیس پس از اخذ نیابت قضایی به کاشان اعزام و طی دو عملیات، موفق شدند هر ۶ نفر متهم را (در کاشان و شیراز) دستگیر کنند.

این مقام انتظامی با اشاره به اینکه متهمان تا کنون مبلغ یک بیلیون و ۹۰۰ میلیارد ریال کلاهبرداری کرده‌اند، گفت: کلاهبردارن پس از سیر مراحل قانونی روانه زندان شدند.

به گزارش ایسنا و به نقل از مرکز اطلاع‌رسانی پلیس فارس، وی بیان کرد: اعتماد نا به جای شهروندان به این دست افراد، آن هم با اینگونه وعده‌های فریبنده موضوعی است که باید به دقت مورد توجه همگان قرار گیرد تا در پی کسب منفعت زودهنگام و غیراصولی، سرمایه یک عمر تلاش و زندگی خود را از دست ندهند.

انتهای پیام